PRIVATE BANKING IN CRISIS
Ngân Hàng Tư Nhân Sẽ Vượt Qua Thử Thách Hiện Nay Ra Sao?

Ngân hàng tư nhân thường được cho là những thực thể vững vàng vượt thời gian, nhưng lịch sử đã chứng minh mọi thứ không bao giờ ổn định. Cuộc khủng hoảng tài chính 2008 từng thử thách khả năng ứng biến của ngành, buộc các ngân hàng phải thích nghi với những thay đổi nhanh chóng trong tâm lý và nhu cầu của khách hàng siêu giàu. Cách họ vượt qua giai đoạn đó không chỉ là bài học lịch sử, mà còn là tấm gương cho cách ngành có thể ứng phó với những biến động toàn cầu trong hiện tại và tương lai.

K

hi thị trường thịnh vượng, người giàu không chỉ giàu hơn mà còn tăng lên nhanh chóng. Giai đoạn 2002-2007, số lượng cá nhân siêu giàu (HNWIs) tăng gần gấp đôi tốc độ tăng trưởng GDP toàn cầu, theo nghiên cứu của Booz & Co. Khi thị trường sụp đổ, chu kỳ đảo chiều. Giá trị tài sản của khách hàng giảm, đồng thời họ trở nên thận trọng hơn. Năm 2008, tỷ trọng tiền mặt và thu nhập cố định trong danh mục tăng từ 49% lên 69%, trong khi cổ phiếu và các khoản đầu tư thay thế bị thu hẹp. Khách hàng chuyển sang các sản phẩm đơn giản, minh bạch và dễ thanh khoản, chấp nhận biên lợi nhuận thấp hơn, rút khỏi các kênh đầu tư phức tạp và rủi ro.

Những sản phẩm cấu trúc từng thịnh hành trước 2008, hay vốn cổ phần tư nhân và các khoản đầu tư kém thanh khoản trước 2020, đều chịu chung quy luật này. Tổng doanh thu ngành ngân hàng tư nhân toàn cầu giảm hơn 25% sau khủng hoảng, và mất hơn năm năm để hồi phục về mức 2007 tại Bắc Mỹ và Tây Âu, theo dữ liệu McKinsey.

Một điểm sáng sau 2008 nằm ở châu Á-Thái Bình Dương, nơi số HNWI tăng thêm khoảng một triệu người từ 2008-2011, trong đó riêng Trung Quốc có tài sản vượt 1.000 tỷ USD nhờ gói kích thích kinh tế của chính phủ thúc đẩy tăng trưởng GDP hai con số. Tuy nhiên, kịch bản này khó lặp lại: Trung Quốc khó có thể tung gói cứu trợ tương tự, trong khi Covid-19 có thể làm chậm tích lũy tài sản ở các thị trường tăng trưởng khác như Indonesia hay Ấn Độ.

Ngược lại, các nhà quản lý tài sản hiện nay không cần lo lắng về một làn sóng quy định khắt khe như sau 2008. Từ 2009, G20 triển khai các biện pháp chống trốn thuế và rửa tiền toàn cầu, Mỹ áp dụng FATCA, gây ảnh hưởng mạnh tới ngân hàng offshore, đặc biệt tại Thụy Sĩ. Danh sách ngân hàng tư nhân Thụy Sỹ giảm từ 179 xuống 112 từ 2005–2017, theo KPMG. Tuy nhiên, tình trạng này đã gần như kết thúc, giúp ngành ổn định hơn.

Khủng hoảng cũng tạo ra cơ hội. Sau 2008, M&A bùng nổ: năm 2010, hơn 500 tỷ USD tài sản thay đổi chủ sở hữu, theo Berkshire Capital. Ngành dịch chuyển về các tổ chức “universal” có khả năng xây dựng quan hệ với các doanh nhân mới nổi qua ngân hàng thương mại hay đầu tư, và mở rộng khi họ trở thành HNWI. McKinsey nhận định: “Ngân hàng hiện là động lực lợi nhuận quan trọng và nguồn khách hàng chiến lược cho các nhà quản lý tài sản.”

Một số ngân hàng tư nhân “pure-play” như Julius Baer hay Northern Trust phát triển mạnh nhờ chiến lược sắc bén hoặc khai thác thị trường ngách. Trong khi đó, các ngân hàng universal như HSBC, Deutsche Bank, Barclays lại mất thị phần.

Điều an ủi lớn là ngành vẫn có lợi nhuận ngay cả trong khủng hoảng. Thập kỷ sau 2008, các nhà quản lý tài sản hàng đầu như UBS và Credit Suisse tập trung trở lại vào mảng quản lý tài sản, cắt giảm mạnh đầu tư ngân hàng và giao dịch. Ngành ngân hàng tư nhân vẫn là một trong những lĩnh vực cạnh tranh và sinh lời cao nhất trong hệ sinh thái tài chính. Ở đỉnh cao, bảng xếp hạng vẫn ổn định, đứng đầu bởi UBS, Bank of America, Morgan Stanley và Credit Suisse – chứng tỏ có phần nào tính ổn định vượt thời gian.